سوالات متداول
در این بخش می توانید سوالات متداولی که توسط مشتریان و مخاطبان درباره بره موم و انواع آن پرسیده می شود را مشاهده نمائید.
مشاهده این پرسش و پاسخ ها موجب پاسخگویی به سوالات شما عزیزان خواهد شد.
پیشنهاد می کنیم همه این سوال و جواب را مطالعه فرمائید. و اگر سوالی داشتید می توانید در انتهای همین صفحه آن را مطرح کنید تا کارشناسان ما در اسرع وقت آنرا پاسخ دهند.
سوالات متداول درباره بره موم
بره موم " یا چسب زنبور عسل " یکی از تولیدات طبیعی کلنی زنبورعسل است که منشأ صمغ و رزین های گیاهی داشته، به عنوان یک آنتی بیوتیک طبیعی شناخته میشود. بره موم در داخل کندو کارکردهای متنوعی دارد اما معمولا برای ضدعفونی سلول های شش ضلعی، صیقلی کردن دیواره ی داخلی و افزایش سیستم ایمنی داخل کندو مورد استفاده قرار میگیرد و در واقع بره موم را میتوان داروی زنبوعسل دانست. بره موم به دلیل خواص ذاتی خود که بر اثر ترکیب صمغ درختان، موم و مقداری از ترشحات بزاقی و گرده گل ایجاد شده برای انسان نیز خواص دارویی و درمانی فوق العاده ای دارد که در چند دهه ی اخیر با پیشرفت های علمیبیشتر شناخته شده است. استفاده از بره موم در اشکال مختلف دارویی، آرایشی و بهداشتی از قبیل عصاره ها، پماد، لوسیون، خمیردندان، قرص، کپسول، صابون، پودر، مایع شست و شو، کرم های صورت و رژ لب در بسیاری از کشورها کاربرد دارد و با شناخت بیشتر اثرات بره موم بر استفاده این ماده طبیعی در سبک زندگی سالم مردم افزوده میشود. در کشور ایران نیز به دلیل تنوع گیاهان مولد صمغ و رزین پتانسیل های بالایی به لحاظ تولید بره موم های با کیفیت وجود دارد اما اغلب بره موم های تولیدی در کشور به صورت خام مرد استفاده قرار میگیرد و یا به قیمت نازل به سایر کشورها صادر میشود.
زنبور عسل صمغی که از جوانه های درختانی همچون سپیدار و سرو و یا صمغ و رزین هایی که از گیاهانی همچون باریجه ترشح میشود را به وسیله ی آرواره ها جدا کرده و به کمک بزا خود، به آن حالت چسبناک میدهد سپس آن را به سبد گرده در پاهای عقبی متصل و به کندو منتقل میکند. این صمغ ها به کمک سایر زنبورهای داخل کندو با میزان مشخصی از موم و گرده گل مخلوط شده و به بره موم تبدیل میشود. محل نگهداری آن نیز داخل سوراخ های کندو، دیواره و روی قاب ها و همچنین محل دریچه پرواز است.
بره موم هم به عنوان چسب برای محکم کردن اتصالات و قاب ها و درزگیری کندو استفاده میشود و هم به عنوان ماده ی ضدعفونی کننده و آنتی بیوتیک طبیعی داخل کندو کاکردهای متنوعی دارد. زنبور عسل تمامیشکاف ها و منافذ کمتر از ۴ میلی متر را با بره موم پوشش میدهد. علاوه بر این در صورت حمله و ورود سایر جانوران موذی از جمله موش، مارمولک و پروانه های شهدخوار به داخل کندو، بعد از کشتن مهاجم، کلیه ی سطح خارجی آن را با لایه ای از بره موم میپوشاند تا از فساد لاشه جلوگیری نماید. به نظر میرسد استفاده مصریان باستان از بره موم در مومیایی فراعنه نمونه ای از الگوبرداری از این فعالیت زنبور عسل باشد.
بره موم [پروپولیس] دارای ریشه یونانی و به معنای دروازه و حصار دفاعی شهر است و اشاره به نقش بره موم در حفاظت از کلنی زنبورعسل دارد. واژه بره موم به عنوان چسب برای چسباندن قاب ها و یا تنظیم دریچه ی پرواز کلنی نیز توصیف میشود. به نظر میرسد که بره موم در مصر باستان محصول شناخته شده ای بوده و از آن به عنوان چسب استفاده میشده است. در نوشته های یونان باستان نیز اشاراتی به بره موم شده است جایی که ارسطو در کتاب خود به ماده ای اشاره میکند که در ورودی کلنی های زنبور عسل آ غشته شده است و میتواند در درمان کبودی و زخم مؤثر باشد. یونانی ها از ترکیب بره موم و گیاهان دارویی معطر، عطر بسیار نفیسی را تهیه میکردنند که به آن پلیانتوس میفتند. یهودیان بره موم را یک ترکیب دارویی میدانستند و آن را تسوری مینامیدند. پلینیوس محقق رومی[۷۹-۲۳ قبل از میلاد] درکتاب خود جوانه ی گیاهانی همچون درختان بید و صنوبر را منشأ بره موم دانسته است و در ارتباط با نقش بره موم در کندو به عنوان چسب و خواص درمانی آن آشنایی داشته است. ابوعلی سینا پزشک نامدار ایرانی نیز با بره موم آشنایی داشته است به نحوی که در کتاب خود به دو نوع موم تمیز و موم سیاه اشاره میکند و به زبان عربی آن را العکبر نامیده است و برخی از خواص دارویی و درمانی آن اشاره شده است. از اواخر قرن ۱۸ با توسعه ی دانش پزشکی در منابع علمیمختلف به ویژه کشورهای اروپایی استفاده از بره موم در بسیاری از بیمار ها همچون درمان زخم، بیماری های دهان و دندان و با استفاده در صنعت به عنوان جلا دهنده وسایل و ادوات موسیقی توسعه یافت و در چند دهه ی اخیر با توسعه دانش مولکولی و شناخت ترکیب شیمیایی بره موم بیش از پیش به اهمیت این محصول شفت انگیز و مواد مؤثره آن در درمان بیماری های مختلف پژوهش های علمیصورت گرفته است. با توجه به منشأ گیاهی و تنوع گیاهان مولد صمغ و رزین طیف متنوعی از بر موم در دنیا تولید میشود و تاکنون تدوین یک استاندارد بین المللی مرجع برای این محصول کندو ناموفق بوده است.
زنبورداران معمولا بره موم را به دو روش جمع آوری میکنند. روش سنتی که از محل دریچه پرواز، روی قاب ها و در محل درز و شکاف ها انجام میشود و در آن به طور متوسط از هر کلنی ۵۰ گرم بره موم ابل برداشت است. روش دیگر، برداشت با استفاده از تله بره موم است. تله بره موم در واقع یک صفحه توری مانند با قطر سوراخ های معین است که بر روی قاب ها قرار داده میشود. زنبور عسل درون این سوراخ ها را با بره موم میپوشاند و زنبوردار بعد از پر شدن سوراخ ها اقدام به جمع آوری آن مینماید. در این روش به طور متوسط از هر کند ۵۰ تا ۱۵۰ گرم بره موم در سال قابل برداشت است. البته بسته به نژاد و نوع تله بره موم امکان برداشت ۲۵۰ تا ۱۰۰۰ گرم بره موم نیز وجود دارد. بره موم های تولید شده از تله بره موم کیفیت بالاتری دارد و به لحاظ بهداشتی نیز سالم تر از بره موم های جلوی دریچه پرواز کندو است. بره موم برداشت شده از کندو بسته به منطقه و نوع گیاهان صمغ زا میتواند رنگ، طعم و کیفیت متفاوتی داشته باشد.
بره موم یکی از محصولات زنبور عسل است که در مایسه با عسل کمتر شناخته شده و اغلب مردم با آن آشنایی ندارند. به همین دلیل شاید تهیه ی بره موم طبیعی و خوب حتی از خرید عسل سخت تر باشد؛ اما به طور کلی باید دانست که خرید بره موم باید از زنبورداران صورت گیرد و بره موم خوب نیز بره موم تازه است که باید از روی قاب ها و یا تله بره موم برداشت شود. بره موم هایی که از جلوی دریچه پرواز جمع میشوند، یا آن هایی که کهنه و متعلق به سال های گذشته هستند، معمولا کیفیت پایینی دارند. بهتر است در هنگام خرید بره موم حتما به این امر توجه کنید. بره موم های تازه و با کیفیت بسته به منشأ گیاه شان، معمولا رنگ های قهوه ای متمایل به سبز لجنی تا قرمز دارند. همچنین اگر آن ها را خرد کنید باید لایه های داخلی شان تازه تر بوده و عطر بسیار شاخصی داشته باشد. خرده چوب، لاشه ی زنبوعسل و سنگ ریزه از مواردی است که باعث کاهش کیفیت بره موم میشود. بره موم های با کیفیت معمولا در هنگام مزه کردن، عطر بسیار ویژه ای دارند به شکلی که اگر چند دقیقه ای در دهان مزه مزه شوند، هم عطر و طعم شان به خوبی مشخص میشود و هم به تدریج باعث بی حس شدن دهان و لثه ها خواهند شد. به طور کلی بهتر است بره موم با کیفیت را از زنبورداران با تجربه و یا فروشگاه های تخصصی عرضه ی محصولات زنبور عسل _ که آشنایی کامل با بره موم دارند _ خریداری نمایید.
بره موم زنبورعسل دارای سه منبع اصلی است: ۱- گیاه: صمغ و رزین و گاها قسمت های سبز جوانه ها
۲- ترشحات غدد بزاقی زنبورعسل که در حین جمع آوری قطعات صمغ و رزین گیاهی و اتصال به سبد گرده اضافه میشود.
۳- موم زنبور عسل که در حین تولید بره موم توسط زنبورهای پرستار به صمغ افزوده میشود.
بره موم ترکیب شیمیایی پیچیده ای دارد و رنگ آن از بسته به منشأ گیاهی میتواند سبز، قرمز، قهوه ای تیره و یا ترکیبی از انی رنگ ها باشد. بره موم خام و تازه معطر است و بوی بسیار نافذی دارد. در هنگام مزه کردن طعم تلخی دارد که البته زننده نیست و همچون آدامس در دهان چسبنده ای و در صوتی که به مدت چند دقیق آن را بجوید بی حسی دهان و لثه ها را در پی دارد.
بره موم در دمانی معمولی نرم و چسبنده و در دمای پایین سخت و شکننده خواهد بودد. در ۸۳ درجه سانتیگراد ذوب میشود، مزه اش تلخ است، بوی شدید دارد و بسیار چسبناک است.
در آب حلالیت پایینی دارد و در الکل کاملا حل میشود به طور متوسط بنی ۵۰ تا ۵۵ درصد بره موم از صمغ یا رزین گیاهی، بیش از ۵ درصد آن از دانه های گرده، ۲۵ تا ۳۰ درصد از موم، ۱۰ درصد از اسانس های روغنی و فرار و ۵ درصد از ترکیبات آلی و معدنی تشکیل شده است.
صمغ و رزین نوعی ترشحات گیاهی هستند که در قسمت های مختلف گیاهان تولید میشوند. ترشح صمغ و رزین توسط گیاه به منظور مصونیت گیاه از هجوم آفات و بیماری ها و یا ممانعت از گسترش پاتوژن به باهت های سالم از این محل ها صمغ و رزین ترشح میشود و به عبارتی تولید این مواد بخشی از مکانیسم دفاعی گیاه در برابر بیمارگر محسوب میشود. صمغ و رزین ها برخلاف عسلک منشأ قندی نداشته بلکه ترکیب پیچیده ای از پلی ساکاریدها و ترکیبات ثانویه گیاهی هستند. از مهمترین صمغ ها میتوان به سقز در پیته وحشی، کتیرا در گون، باریجه در گیاه ما، گیلاس و بادام و رزی های گیاهان تیر و سرو و کاج اشاره کرد.
استفاده ی بره موم به صورت خام، عصاره ی آبی و الکلی و یا مخلوط با عسل از شیوه های مرسوم مصرف بره موم در طب سنتی و مدرن میباشد. در طب سنتی روسیه، نیم گرم [به اندازه یک نخود] بره موم خام توصیه شده است که میتوان آن را به صورت جویدنی نیز مصرف کرد. البته توجه داشته باشید در این حالت بره موم به جهت چسبناک بودن به دندان و لثه ها میچسبد. بره موم خام را میتوان به صورت پودر شده در داخل شیر و یا آب ولرم و حتی شربت عسل مخلوط کرد. در این روش یک قاشق چای خوری پودر بره موم در داخل آب ولرم به خوبی حل شده و قبل از غذا نوشیده میشود. به طور کلی مصرف بره موم خام توصیه نمیشود بلکه استفاده از عصاره ی آبی و یا عصاره الکلی که در برخی از فروشگاه ها عرضه میشود انتخاب بهتری است بره موم خام معمولا حاوی ناخالصی های متعددی از جمله خرده چوب، بقایای زنبورعسل و گاه موم کهنه و سیاه رنگ است. مواد مؤثر آن که منشأ صمغ و رزین گیاهی دارد در لایه ای موم پوشانده شده و چون دستگاه گوارش انسان قابلیت هضم موم را ندارد، میزان بسیار کمیاز آن _ حدود ۱۵ درصد _ قابل جذب بوده و بقیه از طریق روده دفع خواهد شد. این بدان معنی است که بدن تقریبا هیچ استفاده ای از این مواد مؤثر نخواهد کرد. در نتیجه استفاده از عصاره آبی، پودر بره موم یا مخلوط عسل و عصاره ی بره موم برای مصارف داخلی گزینه بهتری است.
بر اساس تحقیقات جدید در بره موم ۳۰۰ ترکیب شیمیایی مختلف شناسایی شده که ترکیبات مؤثره با فعالیت بیولوژیکی بالا مانند پلی فنول ها منشأ مهم ترین اثرات دارویی آن هستند. بیش از ۳۸ نوع فلاونوئید مختلف از جمله کورستین، پینوسمبرین و پینوبانکسین در بره موم شناسایی شده که اثرات متعدد بیولوژیکی از جمله اثر آنتی بیوتیکی، ضدسرطانی و ضدالتهابی دارند. مهم ترین مصارف تجاری بره موم، استفاده به عنوان مکمل در رژیم های غذایی و مواد دارویی است. بره موم در اشکال مختلف مانند قرص ها [بدون تغییر یا ترکیب با دیگر مواد مثل گرده، ژل رویال و تولیدات خارج کندو]، شربت ها، کپسول ها، کرمهای پوست، شامپوها، رژ لب، خمیر دندان، دهان شویه، صابون، آدامس و... استفاده میشود. شربت ها و قرص ها به عنوان درمان معمول برای گلو دردها استفاده شده و شربت ها اغلب در معالجه ی زخم های دهان، گلو و جوش های پوستی بکار میرود. بره موم به عنوان عامل ترمیم کننده پوست، برطرف کننده ترک های پوستی، بهبود دهنده جوش های صورت و تبخال، ضدقارچ های پوستی، مرطوب کننده و تجدید کننده حالت ارتجاعی پوست، رفع خشکی پوست و بکه های قرمز، پسوزیاریس و سالک استفاده میشود. فعالیت های آنتی اکسیدانی، ضدمیکروبی و ضدقارچی بره موم، سبب ایجاد فرصت هایی در فناوری مواد غذایی شده است و استفاده از بره موم به عنوان یک ماده ی نگهدارنده طبیعی و سالم و بدون عوارض جانبی در محصولات غذایی مختلف در حال توسعه است. به طور کلی در دنیا بیش از دویست محصول تجاری مختلف از بره موم تولید شده است و روز به روز بر تعداد آن افزوده میشود. در ایران نیز در چند سال اخیر شرکت های دانش بنیان و تحقیقاتی در حوزه ی تولید محصولات طبیعی بر پایه بره موم همچون انواع کرم، پماد، صابون و شامپو ورود پیدا کرده اند و امید است در سال های آتی این روند رو به رشد توسعه یابد و همگام با سایر کشورهای پیشرفته فرآوری و تولید محصولات تحقیق و توسعه ای بر پایه محصولات زنبورعسل همچون بره موم افزایش یابد.
موم زنبور عسل
موم محصول اصلی زنبورعسل است و همراه سایر محصولات زنبور نظیر عسل، گرده، ژل رویال، زهر و بره موم علاوه بر کاربرد در صنایع مختلف، یک منبع درآمد زنبوردار به شمار میرود. یک کلنی به طور متوسط میتواند ۲۰۰ گرم موم تولید کند. موم تازه تولید شده، سفید بوده و به تدریج زرد روشن تا قهوه ای روشن میشود. موم های تازه، نرم و ترد هستند طعم و بوی مخصوص دارند و کم کم سخت میشود. موم معمولا در هوای سرد، سخت و شکننده بوده و در هوای گرم متناسب با درجه های مختلف دما، نرم و نرم تر میگردد. در ۶۵ درجه ذوب و در ۲۵۰ درجه بخار میشود این ماده در کلنی زنبور عسل دارای کاربردهای مختلفی است از آن جمله میتوان به ساخت سلول های شش ضلعی شان، پر نمودن منافذ و درزهای کندو با قطر بیش از هفت میلی متر، پوشاندن درب حجره هی عسل و سلول های محتوی لارو در مرحله شفیرگی اشاره نمود.
موم توسط سه جفت از چهر جفت غده ی زیرشمیو در سنین سیزده تا هیجده روزگی زنبورهای کارگر تولید میشود. مکانیسم تولیدی موم فرآیندی پیچیده است. زنبورهای کارگر با مصرف شهد و گرده و فرآیندهای ظآنزیمیخاص، پولک های سفیدرنگ موم را ترشح میکنند. موم های تولید شده در غده های موم ساز ابتدا به شکل مایع بوده و بعد از سرد شدن تبدیل به پولک ها توسط پاهای عقبی از قسمت شکمیجدا شده و به کمک قطعات دهانی شکل داده میشود تا در تهیه حجره های شان مورد استفاده قرار گیرد. هریک از پولک های موم در حدود یک میلی گرم وزن دارد و برای ساخت یک شان، به یک میلیون پولک نیاز است. هر یک کلنی زنبور در هر فصل بین ۲۰۰ تا ۵۰۰ گرم موم تولید میکند که اغلب آن در ساخت شان مورد استفاده قرار میگیرد. به طور متوسط زنبور عسل با مصرف ۸ تا ۱۲ کیلوگرم عسل یک کیلو موم تولید مینماید. این نشان از اهمیت بسیار زیاد موم در کلنی دارد.
انتخاب شش ضلعی برای ساخت سلول های شان یکی از هوشمندانه ترین انتخاب های زنبور عسل است که جهت استفاده مطلوب از فضا و یا صرف کمتری میزان موم مورد استفاده زنبورعسل قرار گرفته است. دانشمندان ریاضی ثابت کرده اند که در بین تمامیاشکال هندسی، شش ضلعی انتخاب بهتری است زیرا علاوه بر استفاده بهینه از فضا، استحکام بیشتری داشته و میتواند با صرف کمترین میزان مصالح _ که همان موم است _ ساخته شود. در وافع زنبورهای عسل در طی هزاران سال تکامل به این نتیجه رسیده اند که ساخت سلول های شان به شکل شش ضلعی بسیار به صرفه است. این حجره های شش ضلعی با یک زاویه حدودا ۹ تا ۱۴ درجه ای نسبت به سطح ساخته میشوند تا عسل های ذخیره شده در شان به خوبی نگهداری شوند. این سلول ها در واقع تنها محل ذخیره عسل نیست بلکه پرورش نوزادان و ذخیره گرده گل نیز در همین حجره ها صورت میگیرد. یک قاب استاندارد لانگستروت دارای ۷۱۰۰ سلول است و در حدود ۱۰۰ گرم موم در تهیه آن استفاده شده است و توانایی نگهداری ۲ تا ۴ کیلوگرم عسل را دارد.