برای تولید یک کیلوگرم عسل طبیعی، حدوداً سه کیلوگرم شهد لازم است که توسط حدود ۲۰ هزار زنبور از حدود ۴ میلیون گل جمع‌آوری می‌شود. به‌طور کلی، زنبورهای مزرعه برای جمع‌آوری این مقدار عسل باید معادل سه دور دور زمین را طی کنند، اطلاقاً این امر از سایت ویکی‌پدیا به‌دست آمده است. در طول فرآیند تکامل، زنبوران عسل به یک مرحله از تکامل رسیدند که می‌توانند با مهارت‌های ویژه، شهد گیاهان را به عسل تبدیل و آن را ذخیره کنند. عسل‌های طبیعی که در مناطق مختلف جهان تولید می‌شوند، اختلافات زیادی از نظر طعم و عطر دارند که این اختلافات بیشتر به نوع گیاهان تولیدکننده شهد و شرایط آب و هوایی محل بستگی دارد. با این حال، بیشتر مواد اصلی تشکیل‌دهنده عسل طبیعی به نسبت یکدیگر شباهت دارند. درصد بالایی از قندهای موجود در عسل، موجب می‌شود که میکروارگانیسم‌ها نتوانند به مدت طولانی در آن فعالیت کنند و این امر موجب حفظ و تثبیت ترکیبات عسل طبیعی می‌شود در این مقاله به بررسی روش‌های جمع‌آوری و فرآوری عسل طبیعی میپردازیم.

عسل یکی از محصولات طبیعی ارزشمند است که از زمان‌های قدیم مورد استفاده انسان‌ها قرار گرفته است. این ماده غذایی خاص، نه تنها برای طعم لذیذ و شیرینی که دارد، بلکه به دلیل ویژگی‌های آن که دارای خواص درمانی و آنتی‌باکتریال می‌باشد، نیز ارزشمند می‌باشد. در این مقاله، به بررسی روش‌های جمع‌آوری و فرآوری عسل طبیعی می‌پردازیم که تاثیر مستقیمی بر کیفیت و خواص آن دارند.

فرایند تولید عسل طبیعی شامل مراحل زیر است

1. جمع‌آوری شهد و گرده گل: زنبورهای مزرعه به گل‌ها پرواز کرده و با خرطوم خود شهد گل را جمع‌آوری می‌کنند و آن را در معده عسل خود ذخیره می‌کنند. علاوه بر شهد، زنبورها گرده گل را نیز جمع‌آوری می‌کنند. بدن زنبوران پوشیده از کرک و موهای بسیار ریز است و گرده به این موها چسبیده و سپس در سبد گرده‌اش جمع می‌شود.
2. تبدیل شهد به عسل: پس از جمع‌آوری تقریباً ۱۵۰ گل و پر کردن سبد با گرده، زنبورها به کندو بازمی‌گردند. در این راه، به شهد خود آنزیم‌هایی اضافه می‌کنند که موجب تجزیه مولکول‌های قند موجود در شهد گیاهان به گلوکز و فروکتوز می‌شوند. این فرآیند تجزیه تا وقتی که به کندو بازگردند، تکمیل می‌شود.
3. ذخیره سازی در سلول‌ها: زنبورهای مزرعه، شهد تبدیل‌شده به غلظت مناسب را به زنبورهای کارگر می‌دهند. زنبورهای کارگر آن را می‌خورند و به غلظت مناسب رسانده و سپس در سلول‌های شش‌ضلعی خود عسل را ذخیره می‌کنند.
4. تبخیر رطوبت و بسته‌بندی: درب سلول‌ها را باز می‌گذارند و با به هم زدن باله‌ها، فرآیند تبخیر رطوبت از عسل شروع می‌شود. پس از خشک شدن عسل، درب سلول‌ها را با موم می‌بندند.

این‌گونه، عسل طبیعی تولید می‌شود و آماده برای مصرف می‌شود.

تبدیل عسلک به عسل: مراحل و فرآیند

عسلک، همچنین با نام‌های “عنصر قهوه‌ای” یا “عسل جنگلی” شناخته می‌شود. زنبورها می‌توانند به جای شهد گل‌ها، شیره روی برگ‌های گیاهان و درختان که به آن “عسلک” معروف است، را جمع‌آوری کنند. عسلک را حشرات مانند شته‌ها با تغذیه از گیاهان از خود به جا می‌گذارند. آنها عصاره گیاهان را جذب می‌کنند تا پروتئین‌های مورد نیاز خود را تامین کنند، و قسمتی از عصاره که به آن نیاز ندارند را دفع می‌کنند که این حاوی قند است.

تبدیل عسلک به عسل:

جمع‌آوری عسلک: زنبورها شیره روی برگ‌ها را جمع‌آوری کرده و در سلول‌های کندو ذخیره می‌کنند.

1. ترکیب و ذخیره سازی: عسلک جمع‌آوری‌شده در سلول‌ها توسط زنبورهای کارگر قرار می‌گیرد. آنها به مرور زمان، این عسلک را تبدیل به عسل می‌کنند.
2. تغذیه و تبدیل به عسل: زنبورهای کارگر، عسلک را می‌خورند و آن را به‌طور داخلی هضم می‌کنند. این فرآیند تبدیل عسلک به عسل را آغاز می‌کند.
3. تبدیل قند به گلوکز و فروکتوز: زنبورها آنزیم‌هایی به عسلک اضافه می‌کنند که باعث تجزیه قندهای موجود در عسلک به گلوکز و فروکتوز می‌شوند.
4. ذخیره و ترکیب عناصر: زنبورها عسل تولید شده را در سلول‌ها ذخیره کرده و با موم سلول‌ها را می‌بندند. این عسل حاوی قند، ویتامین‌ها، مواد معدنی و مواد آنتی‌باکتریال است.

این فرآیند تبدیل عسلک به عسل با مراحل درست‌کردن و ذخیره‌سازی عسل ادامه پیدا می‌کند تا عسل طبیعی آماده برای مصرف شود.

مسائل و ریسک‌های مرتبط با جمع‌آوری عسلک:

1. نقص پروتئین در عسلک: زنبورهای جمع‌آوری‌کننده عسلک باید به نوعی پروتئین به آنها تامین کنند، زیرا عسلک در مقایسه با گرده، حاوی پروتئین نمی‌باشد.
2. مواد غیرقابل مصرف و فرآیند ساخت عسل: عسلک دارای مقدار زیادی مواد غیرقابل مصرف است و فرآیند تبدیل آن به عسل برای زنبورها بازدهی کم و خسته‌کننده است. در سرمای زمستان، زنبورداران باید عسلک‌ها را از روی گیاهان پاک کنند تا زنبورها به آن دسترسی نداشته باشند و از مریضی آنها جلوگیری کنند.
3. تأثیر بر روی کلونی زنبورها: در صورت عدم پاکسازی عسلک‌ها و اجازه دسترسی زنبورها به آنها، ممکن است تمام کلونی زنبورها به دلیل اسهال از بین بروند.
4. ویژگی‌های عسلک: عسلک، نسبت به عسلی که از گل‌ها تهیه می‌شود، تیره‌تر است و بوی شدیدی دارد، شبیه به بوی میوه پخته شده یا مربای انجیر. طعم آن نیز شیرینی عسل گلی ندارد و به ندرت شکرک می‌زند.
5. موارد دیگر:
6. فرآیند آوردن عسل توسط زنبورها: زنبورها عسل را به بالای کندو نمی‌آورند، بلکه از یک معده مخصوص که فقط برای این کار استفاده می‌شود، عسل را تولید می‌کنند.
7. دمای داخل کندو: دمای داخل کندو حدود ۳۶ درجه سانتی‌گراد است، که معادل دمای بدن انسان می‌باشد. زنبورها این دما را در هر شرایطی، چه در زمستان و چه در تابستان، یکسان نگه می‌دارند. این دما بهترین دما برای نگهداری عسل است زیرا در این دما مواد مغذی آن از بین نمی‌روند.

سخن آخر

در نتیجه، عسل طبیعی به عنوان یک ماده غذایی بی‌نظیر با خواص درمانی و آنتی‌باکتریال ارزشمند و محبوب است. از آنجایی که فرآیند تولید عسل از طریق زنبورها با دقت و هنر انجام می‌شود، این ماده گران‌بها و ارزشمند نیازمند حفظ محیط‌زیست و حمایت از پرندگان و گیاهان است. همچنین، اطلاعات بیشتر و آگاهی از فرآیند تولید عسل می‌تواند به مصرف‌کنندگان کمک کند تا عسل طبیعی اصیل را از عسل‌های جعلی تشخص دهند و از بهترین خواص و طعم این محصول فوق‌العاده بهره‌مند شوند.